یکشنبه ۱۸ مرداد ۱۳۸۸ ، سجاد پورقناد(سردبیر وب سایت گفتگوی هارمونیک)
با این سئوال آغاز میکنم که یادگیری ویولون از چه سنی مناسب است؟
برای رسیدن به یک پاسخ مناسب و قانع کننده به این سئوال لازم است که این پرسش را از چند زاویه مختلف مورد بررسی قرار دهیم. این سئوال از این بابت جالب است که دغدغه فکری بسیاری از کسانی است که به صدا و نوازندگی ویولون علاقمندند ولی نمیدانند که در سنی که در حال حاضر قرار دارند، مناسب یادگیری است؟ و آیا دیر نشده؟ برای من جالب بوده است که خیلی از کسانی که در سایت گفتگوی هارمونیک نظراتشان را بیان می کنند، این مسئله را مورد پرسش قرار میدهند، در طی سالهای مختلفی که در سایت فعالیت داشته ام و همینطور از دوستانی که در بیرون از فضای سایت دیده ام، این مسئله رو مورد سوال قرار داده اند.
برای بررسی این مسئله اول باید بپردازیم به انسان و توانایی های فکری و جسمی او؛ تا فرارسیدن سن پیری که کم کم بدن انسان مواجه میشود با تحلیل رفتن توانایی های عضلانی و فکری و غضروف ها هم دیگر عملکرد سابق را ندارند که این موارد را هم علم پزشکی تایید کرده و هم کاملا مشهود است، به نظر من، انسان میتواند فراگیری را در زمینه های مختلف از جمله نوازندگی داشته باشد.
افرادی هستند که ۲۵ سال یا ۳۰ سال دارند و میپرسند آیا میتوانم یادگیری ویولون را شروع کنم و نگران این موضوع هستند، پاسخ من مثبت است! به این خاطر که انسان هنوز در این سن، در دوران جوانی است و از نظر عضلانی و فکری ضعفی وجود ندارد.موردی که باید به آن توجه کرد این است که اگر یک فرد در مسیر زندگی طوری حرکت کرده باشد که مثلا در راه کسب علم کوشش کرده باشد و توانایی های ذهنی خود را به تدریج ارتقا بخشیده باشد، میتواند به پیشرفت سریع تری در زمینه فراگیری ویولن و یا هر رشته فکری دیگری دست یابد.
البته بطور کلی هم این نکته وجود دارد که انسان با بالاتر رفتن سنش به توانایی های بالاتر فکری میرسد، اگر دقت کرده باشید یک فرد ۲۵ ساله خیلی بهتر از یک بچه ۸-۷ ساله میتواند بسیاری از مسائل مختلف زندگی یا مسائل علمی را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و به پاسخهای مناسب برسد و حال اگر در عین حال این فرد در مدت زندگی اش روی بالاتر بردن توان ذهنی اش هم سرمایه گذاری کرده باشد به نحو بهتری میتواند آموزش دیدن سازی مثل ویولون را شروع کند.
در همین ارتباط مورد دیگر این است که میپرسند چرا گاهی یک درس ویولون را یک کودک ۷ ساله در مدت یک هفته بهتر از یک فرد ۲۵ ساله در همین مدت مینوازد؟ شاید یک دلیل خیلی مهم مسئله مشغله های فکری و اجتماعی فردی باشد که سن بالاتری دارد و به طبع دارای مشغله های بیشتری است که این هم میتواند راه حلی داشته باشد مثلا آن فرد با برنامه ریزی مناسبی که متناسب با مشغله ها و مسائل کاری، فکری وخانوادگی او است، میتواند به سطح مناسبی از تمرین برسد که به نظر من کار سختی هم نیست، چراکه هر انسانی میتواند به ارزیابی دقیقی از وضعیت موجود خود برسد، اگر انسان بتواند اینکار را به نحو مناسب انجام دهد، با توجه به اینکه دارای قدرت تحلیل ذهنی بیشتری از یک فرد کم سن است، خیلی خوب میتواند جواب بگیرد.
بنابر این انسان تا رسیدن به سن پیری و تحلیل رفتن قوای فکری و جسمی، در زمینه یادگیری دانش نوازندگی ویولون مشکلی نخواهد داشت.
به یاد دارم زمانی که در سن ۲۰ سالگی ویولون را شروع کردم، روزی از آقای شجاع الدین لشکرلو پرسیدم آیا کسی را دیده اید که در ۲۰ سالگی ویولون را شروع کند و به جایی برسد، به شوخی و خیلی محترمانه پاسخ دادند که به جز تو کسی را ندیدم! در واقع با این پاسخ جواب منفی دادند به پرسش من! حال سوال من از شما این است که اگر در این سن هم میشود موفقیتی در نوازندگی کسب کرد، چرا نوازندگان بزرگ دنیا هیچ کدام از این سن وارد نوازندگی ویولون نشده اند؟
اگر بخواهیم دقیق به سئوال شما نگاه کنیم، باید ببینیم که واقعا موفقیت در زمینه نوازندگی یعنی چه؟ ما چه کسی را نوازنده موفق میدانیم؟ آیا نوازنده موفق کسی است که جزو نوازندگان بزرگ دنیا است؟ اگر اینطور است ما چند نوازنده بزرگ در عصر حاضر یا در عصر گذشته داریم؟! ۵۰ تا ۷۰ تا؟! چند نفر؟ اینها (نوازندگان بزرگ مورد اشاره شما) تعداد محدودی هستند، امثال هایفتز، اویستراخ و دیگران و وقتی که بیاییم نسبت تعداد این نوازندگان را با کل نوازندگان دنیا مقایسه کنیم، میبینیم که این نسبت نزدیک به صفر است! چراکه اینها تعداد انگشت شماری هستند و اگر بخواهیم اینطور فکر کنیم، تقریبا کسی در زمینه نوازندگی ویولون در دنیا موفق محسوب نمیشود، در حالی که چنین چیزی نیست! ما نمیتوانیم لزوما فردی را در نوازندگی موفق بگوییم که لزوما او جزو نوازندگان بزرگ دنیا شده باشد.
این همه نوازندگان خوبی که امروزه مشغول اجرا هستند، چه در ارکسترهای سمفونیک حرفه ای، چه در ارکستر های اپرا، چه در ارکسترهای مجلسی خوب و چه در گروه نوازی و… اینها هم نوازندگان موفقی هستند. همه اینها در راه اعتلای موسیقی و به جا گذاشتن آثار با ارزش موسیقی و ترویج موسیقی افتخار کسب میکنند. بنابراین من نمی توانم موفقیت را تنها در این بدانم که کسی در دنیا نوازنده بزرگی شود.
از طرف دیگر، ضمن اینکه نوازنده بزرگ شدن بستگی به خیلی از مسائل دیگر دارد که سن میتواند یکی از کوچکترین پارامترهایش باشد، چراکه کسی که میخواهد نوازنده بزرگی شود، بستگی دارد به اینکه استعداد بسیار درخشانی دارد یا نه! آیا فرد سختکوشی هست یا نه و یا آیا معلم های خوبی داشته است و تحت آموزش صحیحی قرار گرفته است یا نه؛ به فرض اینکه کسی استعداد خوبی هم دارد ولی تحت یک سیستم آموزشی غلط به بی راهه میرود، خیلی سخت این فرد به راه صحیح کشیده میشود. آیا این فرد توانایی مالی مناسبی دارد که برود و در یک سیستم صحیحی در دنیا تحصیل کند؛ ما می دانیم که خیلی از خانواده هایی که فرزندان نابغه ای دارند میروند از یک کشور به کشور دیگر مهاجرت میکنند و در واقع خیلی از امکاناتشان را فدای آن بچه میکنند، مثل امکانات مالی، اجتماعی و خانوادگی و… آیا اینها توانایی مالی دارند که ساز خوبی برای فرزندشان بخرند یا اجاره کنند؟
مسائل سیاسی را هم در همین رابطه ببینید! شما اگر نگاهی بیاندازید به انتشارات های بزرگ نشر سی دی در دنیا، میتوانید یک تصوری پیدا کنید که چه مواردی از نظر سیاسی هم وجود دارد، بنابراین بسیاری از نکات هست که سن فقط میتواند یکی از آنها باشد، برای نوازنده بزرگ در دنیا شدن.
حالا باز اگر بخواهیم بیشتر تر به این سئوال نگاه کنیم متوجه میشویم که این سئوال، سئوال خوبی نیست، برای اینکه خیلی از کسانی را که هنوز در اول راه هستند و اطلاعات خوبی را از این رشته ندارند، سرخورده می کند و جواب هم، جواب خوبی نیست. زیرا جواب هم، یک جواب فوق العاده ایده آلیستی است، یعنی در واقع فقط کسی را موفق میداند که نوازنده بزرگ دنیا باشد که اینهم فقط برای تعداد بسیار معدودی در آن سطح بسیار بالا امکان پذیر است و در واقع تفکر یا صد یا صفر است، در صورتی که اعداد بسیار دیگری هم در بین اینها وجود دارد.
ضمن اینکه باید به یک موضوع دیگر توجه هم داشته باشیم که ما چقدر می توانیم لذت ببریم از اینکه حرکتی رو شروع کنیم که در راه رشد و اعتلا و آگاهی ماست، چرا از این زاویه به موضوع نگاه نکنیم؟ چرا اینگونه نگاه نکنیم که با آموزش دیدن و کار کردن میتوانیم در آینده سطح توانایی ها و شعور خود را بالا ببریم و بسیاری از لذت هایی را ببریم که در گذشته نمی بردیم و درک و دید دیگری از مسائل برسیم و چیزهایی را یاد بگیریم که اصلا اطلاعی از آنها نداشته ایم! خوب اینها هم به نظر من در نوازندگی موفقیت هستند. موفقیت، فقط اجرای فلان کنسرتو ویولن با بهترین ارکستر دنیا نیست! من نوازنده بزرگ شدن در دنیا را موفقیت می دانم ولی تمامی این موارد دیگر را هم موفقیت در نوازندگی می دانم. آن فقط یک زاویه از موفقیت است ولی زوایای دیگر را هم باید دید.
این مطلب نخستین بار در مجلۀ موسیقی گفتگوی هارمونیک منتشر گردیده است
